Þyrlumál LHG og öryggi sjómanna. - Grein frá 2012

Sem formaður VM – Félags vélstjóra og málmtæknimanna hef ég verið að beita mér í að halda umræðunni um kaup á þyrlum fyrir Landhelgisgæslu Íslands (LHG) lifandi. Ástæða þess er sú að án viðunandi þyrlurekstrar LHG verða öryggismál sjómanna og annarra landsmanna ekki tryggð með ásættanlegum hætti.
Hið hörmulega sjóslys sem varð  er togarinn Hallgrímur SI 77 sökk er þess valdandi að halda verður áfram að vekja athygli á þessu brýna öryggismáli sjómanna og það verður að leysa sem fyrst.
Til að halda uppi lágmarks öryggi við að sinna skipaflotanum þurfa tvær þyrlur af Super Puma gerð að vera í rekstri LHG auk TF LÍF. Ráðherra innanríkismála og embættismenn ráðuneytisins hafa ítrekað farið með umræðuna frá núverandi ástandi, í umræðu um kaup á þyrlu eða þyrlum í samvinnu með Norðmönnum. Það mun hins vegar ekki verða að veruleika fyrr en um 2020 ef af því verður. Ákvörðun um kaupin verður að taka árið 2014 og þar er verið að tala um upphæðir í milljörðum samkvæmt skýrslu Innanríkisráðuneytisins frá því í mars 2011, sem ég tel ólíklegt að verði á lausu þá frekar en nú. (Skýrsluna er hægt er að sækja á vef ráðuneytisins). Upphaflega hugmynd VM sem kynnt var dómsmálaráðuneytinu 2009, var að vegna stöðu ríkissjóðs á þeim tíma yrði stofnað umsýslufélag sem tæki lán hjá lífeyrissjóðunum til tíu ára, til að fjármagna kaup á tveimur þyrlum og þær afhentar LHG til rekstrar.  Til að koma þessari hugmynd af stað þarf eina ákvörðun, að ríkissjóður greiði af láninu. Um leið og hún væri komin er hægt að fara í hina raunverulegu útfærslu á framkvæmd kaupanna, með þeirri sérfræðiþekkingu sem þarf til að koma málinu í framkvæmd. VM ætlar ekki að fara að sinna þyrlurekstri, innan LHG eru aðilar sem hafa alla kunnáttu til þess. Þeir lífeyrissjóðir sem ég hef rætt við og kynnt þessa hugmynd fyrir eru mjög jákvæðir um að skoða aðkomu að verkefninu. Lífeyrissjóðirnir eiga mikla fjármuni erlendis til að fjármagna kaupin, ríkið mundi síðan greiða af láninu með íslenskum krónum.
Þó við Íslendingar höfum verið að fá nýtt og öflugt varðskip, þá er það ekki að fylla þær lágmarkskröfur sem við gerum til fullnægjandi öryggisþjónustu við sjómenn í dag. Þyrlur eru einu tækin sem geta tryggt fullnægjandi öryggi og þær verða að vera til staðar. Hugmynd VM er að með því að framkvæma kaupin sem fyrst þá verði þyrlumálin leyst þar til aðrar ákvarðanir verða teknar í framtíðinni. Leigð hefur verið þyrla til að brúa bilið til bráðabirgða meðan þær þyrlur sem LHG er með í dag fara í viðhaldsstopp, eins og kom í ljós núna þá eru vel búnar þyrlur ekki alltaf á lausu þegar hentar.  Verið er að borga um 25,8 milljónir í leigu á mánuði fyrir TF GNÁ og  15,9 milljónir fyrir þá nýju eða 41,5 milljónir fyrir báðar. Væri hins vegar um 51.6 milljónir ef verið væra að leigja tvær þyrlur með sömu getu og TF GNÁ. Í útreikningum sem VM hefur lagt fram, mun afborgun af láni til að kaupa tvær þyrlur verða um 39 milljónir á mánuði. Ekki má gleyma því að eftir 10 ár á íslenska ríkið þyrlurnar skuldlausar og getur þá selt þær og notað söluandvirðið upp í aðrar þyrlur. Eins og þetta er framkvæmt í dag með leigu er verið að henda peningum út um gluggann.
Ég er búinn að fara nokkrar ferðir í ráðuneytin til að kynna málið fyrir embættismönnum ráðuneytisins. Ég átti rúmlega klukkustundar fund með Ögmundi Jónassyni í lok síðasta árs þar sem ég fór yfir málin. Ég bíð enn eftir niðurstöðu, en mér skyldist að ráðuneytið ætlaði að skoða framkvæmdina á þessu og taka ákvörðun. Ég skora á ráðherrann að fara í að skoða þessi mál, það þarf ekki nema nokkrar vikur til að ljúka þeirri vinnu. Þetta er það brýnt mál að við höfum ekki tíma til að bíða lengur.
Fjölskyldur sjómanna verða að geta verið vissar um að öryggi aðstandenda þeirra séu eins vel tryggt og hægt er.

Horfur næstu árin.
LHG á og rekur eina þyrlu, TF LÍF.  Þá er LHG með eina þyrlu á leigu, TF GNÁ til maí 2014.  Mjög fáar sambærilegar þyrlur af Super Puma gerð eru til í heiminum og því er leigumarkaður eða kauptækifæri mjög fá.  Vitað er um eina þyrlu til sölu en hún er ekki hæf til næturflugs en að öðru leyti útbúin til björgunarflugs yfir sjó.  Verið er að undirbúa útboð vegna rekstur björgunarþyrlna á Svalbarða til nokkurra ára eða fyrir árin 2014 – 2020.  LHG hefur vitneskju um að spurst hefur verið fyrir um TF GNÁ vegna þessa með það í huga að bjóða hana fram ásamt annarri þyrlu.  Ef ekkert verður að gert eru líkur til að eftir maí 2014 verði LHG aðeins með eina þyrlu í rekstri, TF LÍF.  Æskilegt er því að tryggja sem fyrst rekstur á tveimur þyrlum til viðbótar TF LÍF til næstu 8 – 10 ára eða þangað til nýjar björgunarþyrlur verða komnar í rekstur LHG.
Nánari upplýsingar er hægt að fá á [e-mail]

Guðmundur Ragnarsson, formaður VM